“દોસ્ત એક બે મુશ્કેલીને અહી પૂછે કોણ..? હું વારંવાર પડી ને ઊભો થનાર માણસ છું…”

સફળતા હંમેશાં પુરુષપ્રયત્ન અને ઈશ્વરકૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે. આપણે અવિરતપણે પુરુષાર્થ કરીએ તો સફળતા અવશ્ય મળે જ છે. દીપક આ બાબતનો પુરાવો અર્પે છે. દીપક બળે છે, સંસારને પ્રકાશ આપે છે અને શ્રેય રૂપે સફળતા પ્રાપ્ત કરે છે. દીપકની આ સફળતાનું રહસ્ય એ જ છે કે તે પોતાના તેલ તથા દિવેટથી ધીમેધીમે બળે છે. તેનો પ્રકાશ ખરેખર તેની આ નિરંતરતા, જ્વલનશીલતાનો જ હોય છે જેની જ્યોત રૂપે દિવેટથી પ્રગટ કરે છે. દીપકનું કાર્ય બળવાનું છે. જે સમયે તે પોતાના કાર્યથી દૂર રહી નિષ્ક્રિય થઈ જાય છે, પ્રકાશરૂપી સફળતા તેનાથી દૂર જતી રહે છે…તે એક મૂલ્યહીન માટીના પાત્રથી વિશેષ કશું જ નથી રહેતો.

તેવી જ રીતે જે મનુષ્ય પોતાના શરીરનો સાર પરિશ્રમરૂપી તપમાં ખર્ચે છે, પોતાની શક્તિ અને ક્ષમતાઓનો સમુચિત ઉપયોગ કરે છે, તે પ્રકાશ મેળવીને ધન્ય થઈ જાય છે. સક્રિયતા જ જીવન છે અને નિષ્ક્રિયતા મૃત્યુ. શ્રમથી દૂર રહીને આળસ અથવા પ્રમાદમાં પડી રહેનાર મનુષ્યને જીવિત ન કહી શકાય. માટે હંમેશાં સફળતા પ્રાપ્ત કરવા ઉદ્યમશીલ બનવું જોઈએ.

આ મારો સંકલ્પ છે એનો એ અર્થ થયો કે, હું આ કાર્યમાં પ્રાણ, મન અને સમગ્ર શક્તિ સાથે સંલગ્ન થઈ રહ્યો છું. આ પ્રકારની વિચારણા-દૃઢતા એ સફળતાની જનની છે. જ્યારે મનુષ્યનું સંકલ્પબળ જાગ્રત હોય જ આ સંભવ છે. મહાત્મા ગાંધી તો પ્રબળ ઈચ્છાશક્તિનું એક જીવતું-જાગતું ઉદાહરણ હતા. તેમની પાસે પ્રબળ, દૃઢ તથા પ્રખર ઈચ્છાશક્તિ સિવાય બીજા કયાં સાધન હતાં?

ન સેના, ન શસ્ત્ર અને ન સામ્રાજ્ય, તો પણ તેમણે પોતાની દૃઢ સંકલ્પશક્તિ-ઈચ્છાશક્તિના આધારે અંગ્રેજ સલ્તનત સામે ટક્કર લીધી. પ્રબળ ઈચ્છાશક્તિવાળો જે કામમાં હાથ નાંખે છે, તે જ્યાં સુધી પૂરું ન થાય ત્યાં સુધી તેને છોડતો નથી. સંસારની સમસ્ત સફળતાઓનો મૂળ મંત્ર છે પ્રબળ ઈચ્છાશક્તિ. તેના બળે વિદ્યા, સંપત્તિ અને સાધનોનું ઉપાર્જન થાય છે.

પોતાના ગુણને આધારે શ્રેયપથ પર આગળ વધનાર વ્યક્તિમાં જો નિર્ભયતાની ઊણપ હોય તો સમજી લેવું જોઈએ કે તે પોતાના લક્ષ્ય સુધી પહોંચી શકશે નહીં. ડરપોક માણસમાં આગળ વધવાની હિંમત જ નથી હોતી. તે ડગલે ને પગલે આપત્તિ અને મુશ્કેલીઓની શંકા કરતો રહેશે અને જે આવો શંકાશીલ હોય તેને ક્યારેય સફળતા મળતી નથી. સફળતા પ્રાપ્ત કરવા માટે સાહસ અવશ્ય ખેડવું જ પડે છે અને આપત્તિઓ સામે ઝઝૂમવું જ પડે છે. જે ઝઝૂમે છે તે વિજય મેળવી શકે છે. ઘણી વ્યક્તિઓનાં જીવનમાં સફળતા મળ્યા પછી નિષ્ફળતા મળે છે. આવું બને છે ત્યારે એમની સ્થિતિ ઝળહળતા પ્રકાશમાંથી અંધકારમાં ફેંકાઈ જનાર વ્યક્તિ જેવી થાય છે. કેટલાક ક્રિકેટરો આનું ઉદાહરણ છે. એકવાર જે લોકોને ખભા પર ઊંચકીને લોકો ફર્યા હોય એ જ લોકો એ ક્રિકેટરોને નિષ્ફળતા મળતા નીચે પટકી દેતા અચકાતા નથી. એવા પટકાઈ ગયેલા કેટલાક રમતવીરો વર્તમાનપત્રોમાં કોલમ લખીને અને નવા ખેલાડીઓની પ્રશંસા કે ટીકા કરીને પોતાના અસ્તિત્વની જાહેરાત કર્યા કરે છે. બીજા કેટલાક સરકારની કે સંસ્થાઓની મહેરબાનીથી પોતાનું અસ્તિત્વ ટકાવી રાખવાનો પ્રયત્ન કરે છે. બાકીના અંધકારમાં ગરકાવ થઈ જાય છે. આવું જ સિનેમાના ક્ષેત્રમાં પણ બને છે.

દોસ્ત એક બે મુશ્કેલીને અહી પૂછે કોણ?

હું વારંવાર પડી ને ઊભો થનાર માણસ છું.

મને તારું પશ્ચિમી અનુકરણ કદી ફાવશે નહિ,

હું વર્ષોથી સચવાયેલી સંસ્કૃતિનો વારસ છું.

મંદિર મસ્જિદ ગુરુદ્વારામાં અવિરત ચળકતો,

હું હિંદના પહાડોમાંથી તરાસાયેલો આરસ છું.

મને કોઈના બંધનમાં બંધાવું ક્યારે નહિ ફાવે?

હું સતત સળગી પ્રકાશ ફેલાવતો દિવસ છું.

સંજોગોની થપાટથી કઠોર થવું પડ્યું “સ્નેહદિલ”

હું, નહિતર તું જાણે છે નિર્દોષ ને નિખાલસ છું.